ملا محمد علی زنجانی مشهور به حجت و نقش او در برپایی جنگ داخلی در زنجان

ملامحمد علی زنجانی[1] مشهور به حجت از تلامذه شریف العلما مازندرانی[2] بود و ماه رمضان را سی روز می دانست و سجده بر بلور را جایز می‌شمرد، محمد شاه او را به تهران احضار و در منزل محمدخان کلانتر جای داد بعد از فوت شاه با لباس نظامی به زنجان آمد و یازده هزار نفر گرد او جمع شدند عزیزخان سردار مکریِ کردستانی والیِ زنجان بود اما ناصرالدین شاه دائی خود مجدالدوله امیرارسلان[3] را به زنجان فرستاد. حجت نیز قلعه علی مردان خان را گرفت تعداد سربازان وی را سی هزار و بیست هزار نفر گفته اند اصح[4] اینست که غیر از زنان هیجده هزار نفر بودند .

ابتدای انقلاب زنجان در ماه جمادی الثانی 1265 هـ . ق بود شروع جنگ روز جمعه آخر ماه رجب بود تعداد کشته شدگان از بابیه دو هزار و ششصد نفر و از سربازان سیصد و نود نفر بودند زن جوانی از بابیه که چهارده ساله و زیبا بود شجاعتی بسیارداشت جنرال فرخ ‌خان را به صلح دعوت کرد جنرال با صدتن به قلعه رفته، به دستور حجت همه را کشتند و بدن جنرال[5] را با آهن تفته در یکصد و چهل جای بدنش داغ کردند و با دم قیچی در حالتی که هنوز در قید حیات بود قطعه قطعه کردند .

حجت کتابی به نام «صاعقه بارقه» نگاشت .

نقل از کتاب باب کیست و سخن او چیست (بابیه – ازلیه) اثر نورالدین چهاردهی – ویرایش و حواشی مسعود رضا مدرسی چهاردهی –  تهران – سال 1397 خورشیدی – نشر آفرینش

[1] . ملا محمد علی زنجانی (حجت) = فرزند عبدالرحیم به سال 1227 هـ . ق متولد شد. وی با سخنرانی های مهیج بر علیه فئودال ها و خان ها مردم را برای ساختن جامعه ای که همه حقوق مساوی در آن دارند به قیام فرا می‌خواند.

[2] . شریف العلما مازندرانی =ملا محمد شریف مازندرانی فرزند ملاحسین علی مشهور به شریف العلما یکی از مراجع علما وی فقیهی اصولی بود.

[3] . مجدالدوله (امیر ارسلان) = امیراصلان خان (دربعضی از کتب نام این شخص امیرارسلان هم دیده شده است) عمیدالملک مجدالدوله پسر امیر قاسم خان قاجار قویونلو، خال ناصرالدین شاه و برادر صلبی مهدعلیا که در ابتدا از پیشخدمتان مقرب محمد شاه بود.امیراصلان خان به سمت ایشیک آقاسی باشیگری (ریاست تشریفات) ولیعهد را داشت.در قضیه بابیه زنجان☜ ☞بسرکردگی ملا محمد علی زنجانی  به اصرار شاه و بعضی از متنفذین درباری و مهد علیا امیراصلان خان (مجدالدوله ) مأمور دفع غائله و حاکم زنجان شد و پس از ورود به زنجان و مشاهده اوضاع و احوال آن سامان و اطلاع از اهمیت نفوذ معنوی ملا محمد علی در میان قاطبه مردم مرکز را از اوضاع جاریه باخبر کرد ، به وی دستور داده شد که فوراً ملا محمدعلی را به تهران روانه نماید لکن بواسطه اهمیت و نفوذ زیادی که ملامحمدعلی زنجانی  برای خود کسب کرده بود جرأت آن را نداشت که متعرض او شود و حکم تهران را درباره او اجرا نماید و موضوع فرستادن او به تهران همینطور معوق ماند و بعد بواسطه مسامحات او شورش عجیبی در آنجا برپا شد که دولت را چندین ماه به زحمت زیاد انداخت تا اینکه به همت و تعلیمات و اراده آهنین امیرکبیر و چندماه جنگ کردن قوای دولتی با اتباع ملامحمدعلی و کشته شدن او به توسط محمد خان بیگلری و حسنعلی گروسی(امیرنظام) به قضایای زنجان بکلی خاتمه داده شد.امیراصلان خان در سال 1272هـ.ق استاندار گیلان و ملقب به عمیدالملک شدو در سنه 1275هـ.ق به مجدالدوله لقب یافت و حکومتش تا سال 1276هـ.ق ادامه یافت.در سال 1288هـ.ق به مرض خوره(جذام) در ماه صفر درگذشت.

[4] . اصح = صحيح تر.

[5] . ژنرال.