شماره مقالات679

مراتب وجود انسان مانند مراتب وجود عالم و مانند اركان و قوائم عرش چهار بیشتر نیست و در هر یك از این چهار مقام انسان روزی دارد ،روحش كه آفتاب اولوهیت بر او می تابد و شبی دارد جسمش كه ماه ربوبیت بر او می تابد و لطف سخن آن است كه این شب و روز انسان به اعتدال ربیعی با هم برابرند به شهادت چهارالله و چهار رب كه مربی فصول اربعۀ انسانیت است اسفار اربعه و عمده مطلب آن است كه خدا خواسته در ضمن این آیه ها انسان را تذكر دهد و ملتفت و متوجه سازد به مطالب دقیقۀ خفیۀ مندرجۀ در این آیه ها و همین التفات و تذكر بغیه عظمی و آخر مطالب انسان است كه كارش به انجام رسیده و چون این دعاها را ابتدائاً خدا بر زبان انسان می گذارد و خودش از خودش به نام انسان درخواست می نماید البته مستجاب است . بلكه مستجاب بودن سبب دعا شده نه به عكس.

لذا شایسته است كه این آیات را و لااقل تنها آیۀ چهارم را در قنوت نمازها بخوانیم چون كه به اعتقاد نگارنده قنوت از بدعت های حسنه است كه امامیه منفردند به آن و احتیاط دینی منافی با اتیان به قنوت است یعنی دراثنای نماز كلام خارج به خصوص درخواست مطلب بر زبان راندن كه اگردقت شود منافی نیت نماز است و ابدای خلاف ماینوی است .

پس مدلول احتیاط ترك قنوت است و اگر دل راضی نمی شود بهتر اقتصار است در قنوت به آیات قرآنیه فقط و مناسب ترین آیات كه هم دعا و تضرع دارد و هم تجلیل اوصاف كمالیۀ خدا و اظهار ایمان و توحید و فرق نگذاردن میانۀ پیمبران كه جزو مهم ادیان است همین آیه است .

پس شایسته است منحصر كردن قنوت به همین آیه با تذكر این دقایق خفیه و فنون تذلّلات و چون هیچ یك از امامیه قایل به وجوب قنوت نیستند و همۀ فرق اسلامیه جز امامیه عملاً تارك قنوتند و در فتوی اغلب حرام بلكه مبطل صلاة می دانند پس امر ما امامیه دایر میان حرمت و ابطال و استحباب است اگر قنوت بخوانیم احتمال حرمت و ابطال نماز است و اگر نخوانیم فقط مستحبی را كه تنها خود معتقدیم واگذاشته ایم ترس بر ما نیست و اقلیت امامیه و اكثریت غیر امامیه هم تهدید می نمایند محتاطین را و نباید غافل بود از این نكات مذكوره .

تفسير كيوان – جلد 1- سوره بقره

عباس کیوان قزوینی