شماره مقالات642

یوم یقوم الناس لرب العالمین[1] و آن عبارت است از تحقق انسان به مرتبۀ واحدیت بلكه به ساییدن سر با اقبال خود به آستان مرتبۀ احدیت و به این معنی پیغمبر و امام را قائم می نامند یعنی آنها از افتادن ها و خوابیدن ها كه لازمۀ مراتب دانیه است سربرداشته و تمام اندام كامل خود را كاملاً نمودار كرده اند (اندام آن ها صفات الله است ). و عرب جنگ را تعبیر به قیام می كند و ترك جنگ را كه علامت ذلت است تعبیر به قعود می كند و در آیات قرآن به طور مذمت اسم متخلفین از جهاد به لفظ قاعدین برده شده و فضل الله المجاهدین (ای القائمین) علی القاعدین اجراً عظیماً[2[.
و ركوع نیز گاهی در مقام پستی و مذمت گفته می شود كه به معنی قابل توجه نبودن است و گاهی در مقام مدح بمالامزید علیه گفته می شود كه آن صفت تامۀ مختصۀ خلیفة الله است كه واسطه است میانۀ واجب و ممكن و غیب و شهود و آیۀ ویؤتون الزكوة و هم راكعون[3] از جاهایی است كه ركوع در مقام مدح كامل استعمال شده.
و سجود نیز گاهی در مقام پستی و حقارت و فنا گفته می شود و گاهی در مقام مدح كه عبارت است از فناء عن الكثرات برؤیة الوحدة فقط فیها .
و لذا در هر ركعت نماز دو سجده هست كه یكی فناست و یكی فناء عن الفناء است و تكمیل فنا به فناء عن الفناء است بلكه تحقق فنا موقوف به فناء عن الفناء است .
و برای اشاره به این امرمهم باطنی در ظاهر شرع فرموده اند كه دو سجدۀ نمازبا هم ركن است نه یكی تنها و چون انسان در میان حیوانات جامع انحای قیام و ركوع و سجود است به نحو اتم پس عبادت لایق به حال انسان نماز جامع قیام و ركوع و سجود است كه نماز اسلامی باشد و می توان نماز را انسان العبادات نامید چنان كه عبادة الانسان است .

—————————————————-

] . سوره مطففين /6
[2] . سوره نساء /95
[3] . سوره مائده /55

تفسير كيوان

عباس کیوان قزوینی