اثر : نورالدین چهاردهی

درباره كتاب «هفتاد و دو ملت» میرزا آقا خان كرمانى

    كتاب «هفتاد و دو ملت» به خامه میرزا آقا خان كرمانى و كتاب «قهوه خانه سورات» تألیف ژاك هنرى دوسن پیركه كسروى زمانی كه در تبریز اقامت داشت كتاب اخیرالذكر را به عربى برگرداند و عكس وى با كسوت مذهبى در آن گراور شده این دو كتاب در برلن توسط كاظم‌ زاده ایرانشهر[1] به طبع رسید  و در سالهاى اخیر از روى نسخه منطبعه برلن در ایران منتشرگردید.

    دوست دانشمندم استاد دكتر جواد مشكور نسخه غرب را به انضمام «قهوه خانه سورات» كسروى با مقدمه و تعلیقات منتشر ساخت .

    كسروى تبریزى درحاشیه صفحه 78 درباره مكتب شیخیه نوشته است:

    [شیخی‏ها پیروان شیخ احمد احسایى معروف اند كه ادعاى نیابت خاصه از امام غائب كرده و عقاید تازه دردین آوردند.

    و بعد از آن‏ كه  او مرد و سید كاظم رشتى شاگرد و نائبش نیز به دیار دیگر رفت. حاج میرزا شفیع تبریزى ادعا كرد كه سید هنگام وفاتش او را وصى خود ساخته بسیارى از شیخى‏ها به اوگرویده و دیگران تكذیبش كردند و از حاج كریم خان كرمانى كه ازشاگردان سید بود پیروى نمودند . زیرا او نیز ادعاى نیابت داشت .

    و این حزب اخیر را كریم خانى می‏نامند ، و میان ایشان و اتباع حاج میرزا شفیع هنگامه‏ ها برپا بود، و هر فرقه‏اى ازیكدیگر بد مى‏گفت، و هنوز نیز نواده حاج میرزا شفیع در تبریز و نواده حاج میرزا كریم خان در كرمان ساز نیابت خاصه از امام غائب را مى نوازند].

نقل از داعیان پیامبری و خدایی چاپ دوم – تهران – نشر آفرینش – سال 1399 خورشیدی – ویرایش و حواشی از مسعود رضا مدرسی چهاردهی

[1] . کاظم زاده ایرانشهر = حسین کاظم زاده ایرانشهر (تبریز 1262- سوئیس 1341شمسی) – نویسنده ، نمایشنامه نویس و روزنامه نگار ایرانی. (نقل از دانشنامه دانش گستر ج 12).