239شماره مقاله

167. از جمله رفتگان اين راه دراز

باز آمده ‏اى كو كه خبر گيرم باز(1)

هان بر سر اين دو راهه آز و نياز

چيزى نگذارى كه نمى‏ آيى باز

از او که بازگشته و باز به معنی انطباع هم می آید یعنی گفتۀ او در ذهنم منطبع شود دنیا را تشبیه به دو راهه نموده که راه به ظاهر دارد که به حرص و شره می انجامد و راه به بالا و باطن دارد که منتهی به نیاز و تذلل و عجز ذاتی و تن دادن به فقر و بلاهای دنیا و ناکامی ها می شود.

نگذاری نهی است با میم صریح در نهی است و نون اعم است از نهی و نفی . باز آخر به معنی دوباره است و نفی تناسخ است (زنهار در این سراچه از روی نیاز (مجاز) پس بر سر این دو راه آزار و نیاز )

***

عباس كيوان قزويني

رباعیات خیام