شماره مقاله 324

تا بتوانى (1) خدمت رندان ميكن

بنياد نمـاز و روزه ويـران ميكن (2)

بشنو سخنى راست ز خيّام ايدوست

مَى ميخور و ره ميزن و احسان ميكن

(1) تأكيد در دوام است و دوام براى تأكيد چونكه شخص هميشه توانائى دارد.

(2) يعنى از اصل بجا مَياور هرگز نه آنكه گه‏ گاه كنى يا اهمالِ در شروط و آداب آنها كه ناقص بجا آورده باشى ،و شايد به معنى واجب ندانستنِ آنها باشد كه بنيادِ آنها حكم وجوبِ آنها است .

و مراد از خدمت يا محضِ توقير و تعظيم است مانندِ خدمتِ مريد به مراد و يا براى شاگردى و آموختن است يعنى تا تو نيز در اثرِ خدمت رند شوى يعنى لااُبالى و بى ‏قيد و بى ‏اعتناءِ به قانونِ شرع .و مراد از مصرع آخر آنست كه كار سوم جبران بدى دو كارِ اوّل مى ‏كند و اين دليلست بر آنكه خيّام مَى را حرام مى ‏دانسته و بد مى ‏شمرده و رَديفِ دزدى مى‏ دانسته زيرا باختنِ خرد است به دستِ خود پس گويا خود خردش را دزديده لفظ مِى بر سر هر فعل درآيد آن فعل را دائمى مى ‏كند و اينجا بر هر سه فعل امر درآمده يعنى بايد اين هر سه ملكه تو و كار هميشگى تو باشند تا جبران هم كنند دو بد يكى خوب.

***

نویسنده: عباس كيوان قزويني

رباعیات خیام