شماره مقاله621

شيوع اختلاف‏

چنانكه حالا مى‏بينيم در هيچ علمى و صنعتى يك مسئلۀ بى‏اختلاف نيست.

هم مجتهدان و هم استادان  صنعت با هم اختلاف‏هاى شديد اساسى دارند در مبادى مهمّه نه تنها در فروع و جزئيات .

و به درجه‏ اى مصرّ در اختلافند كه صلح‏ پذير نيست و يك جهت جامعه‏ اى براى وسيلۀ صلح باقى نگذاشته‏ اند ، حتّى در اديان كه ناظـرين را  جز شگفـت چيزى دست نمى‏ دهد ، چنانكـه مـن در دورۀ كيوان  صفحه 16 طبع اول نوشته‏ ام.

همانا اين اختلاف جدّى صميمى دشمنى‏ انگيز آشوب خيز در اثر بى‏ آزمايشى استعداد بچه‏ ها است ،اگر به هر كار يا علم دست نزند مگر كسى كه مستعد براى همان كار است اختلاف اساسى رو نمى ‏دهد مگر به ندرت در اثر نقصان آلات علم و عمل يا در اثر تفاوت و تباعد امكنه و آفاق و اهويه و فضاها و مواد طبيعى اشيايى كه موضوع آن صنعت يا آن علمند ،و اگر در اثر تقصير در مقدمات علم و عمل شده باشد به زودى و به آسانى اصلاح و رفع خلاف خواهد شد.