شماره مقاله228

96. اين جمع اكابر كه مناصب دارند

از غصه و غم ز جان خود بيزارند

وانكس كه اسير حرص چون ايشان نيست

اين طرفه كه آدميش مى ‏نشمارند

مراد از مناصب مطلق جاهمندى در علم و دين و دنيا است خواه يك منصب مرسوم (شاه و وزير و قاضى و ملك ‏التجار) باشد و خواه غير منصب كه فقط رياست باشد در اثر حرص كه به اندازه جاه غم حفظ عنوان و دفع ضدّ آن عنوان را دارد كه در موازنه به ميزان خرد نمى‏ ارزد به لذّت رياست و عجب آنكه اين سنگين بار غم را مى ‏كشند و خود را آدم عاقل مى ‏شمارند و آزادان بى‏ رياست را داخل آدم نمى ‏شمارند ،و عجب ازين بد انديشى كه اسير و از جان سير آدم و آزاد غير آدم باشد.

طرفه در خراسان ميان توده هم متداول است در معنى خوبى و در غير خراسان منحصر به فضلاء و جزء كلمات فصيحه رشيقه است و در معنى بدى نوعى از طعن و استهزاء است مانند بشّرهم بعذاب اليم ،و اين رباعى با رباعى 100 متحدالمضمون است.

***

نویسنده: عباس كيوان قزويني

رباعیات خیام