شماره مقاله 256

207. اين چرخ فلك كه ما در او حيرانيم

فانوس خيال از او مثالى دانيم

خورشيد چراغ آن و عالم فانوس

ما چون صوريم كاندر آن گردانيم

اصطلاح حكماء اشراق است كه عالم مثالى ميانه روح و جسم معتقدند و خيال را در ميان جان و قوى‏ مظهر آن مثال دانسته مثال عالم صغير نامند و آن مثال را خيال عالم كبير و گاهى خيال متصل و منفصل هم گويند پس بعضى نفوس فلكيه را همان عالم مثال دانند ،يعنى خدا اين چراغ و فانوس را آفريده و به دست گرفته پى ما مى‏ گردد و از ما پى خود مى ‏گردد(مراد علة غائيه بودن انسان براى اشياء و علة غائيه بودن خدا براى انسان است) همانكه همه ما را يافت و نمودار كرد كه خود را نمودار كرده ديگر كارى به چراغ ندارد معدومش خواهد نمود چراغ وجود غيرى تبعى دارد نه نفسى و اصلى ،مقصود لغيره است نه مقصود لنفسه و ما مقصود لنفسه هستيم نسبت به چراغ فلك و مراد از صور و گردان بودن همين مقصود لنفسه بودن است.

***

نویسنده: عباس كيوان قزويني

رباعیات خیام