شماره مقاله362

308 . خوشباش كه پخته ‏اند سوداى تو دى

ايمن شده از همه تمناى تو دل

تو شاد بزى كه بى‏تقاضاى تو دى

دادند قرار كار فرداى تو دى

دى مخفف ديروز عالم قضا و قدر است كه خيلى پيشتر از عالم مادّه است و نمايشات اينجا همه ساخته‏ هاى آنجا است.اينجا جاى تقدير نيست مگر به اعتقاد شيعه كه در شب قدر حوادث آن سال تا شب قدر آينده به اطلاع و استصواب امام زمان مقدر مى ‏شود و اين را هم مى‏ توان چنين تأويل نمود كه مقدّرات عالم بالا بقدر يكساله در آن شب به علم امام مى ‏رسد و امام مكلّف است كه آنها را امضاء نمايد بى ‏زياد و كم.

هم اين قدر است كه جريان مقدّرات عالم بالا كه آن را ديروز توان گفت در عالم ماده موقوف به اذن امام است به قانون امامت كه مصدر امور تكوينيه و تشريعيه است.

پس تقدير در اين عالم نمى ‏شود فقط امضاءِ تقدير است مانند امضاءِ وزير حكم شاه را كه نمى ‏تواند امضاء نكند.

ايمن شده يعنى عالم قضا و قدر بريئى ‏الذّمه شده نسبت به كارها و آرزوهاى تو و هر چه بايد بكند كرده ديگر تو حق آرزو ندارى بايد فارغ از آرزو بنشينى و معنى خوشباش همين است (فارغ نشستن) زيرا آرزوى امروز بى ‏اثر و بى ‏ثمر است.

معنى مصرع چهارم آنست كه كارهاى پس از مرگ هم كه وقوعش در برزخ است تقدير و قراردادش در عالم قضا و قدر است كه پيش از اين عالم است اما باور كردن اين مطلب محلّ تأمل است زيرا اگر اين عالَم ماده هيچ دخالتى در واقعات برزخ نداشته باشد پس تخلّلِ اين عالم در اين وسط يكسره لغو خواهد بود و در كارِ خدا لغو تصوّر ندارد.

***

نویسنده: عباس كيوان قزويني

رباعیات خیام