شماره مقاله 407

191 . روحى كه منزّه است ز آلايش خاك (1)

مهمان تو آمده‏ است از عالم پاك

ميده تو به باده صبوحى مددش

زان پيش كه گويد انعم ‏اللّه مساك(2)

مراد مطلق مادّه و جسم مطلق است و آلايش لوازم مهيّة و لوازم وجود ذهنى و وجود خارجى افراد مهيّات است كه آخر آنها مرگ و نابود شدن است و يا مراد تعلّق و انطباع در مادّه است كه تنزّه از آنها را ارسال و اطلاق و قدس و تجرّد محض نامند كه شأن عقول و نفوس كليّه است و جان انبياء و اولياء و صلحاء از آن قبيل است چونكه جان‏هاى افراد بشر از وادى ‏هاى مختلف است و بعضى جز نفس منطبعه حيوانيّه كه تابع قواى تن است در نشاه وجود و بقاء و فناء چيزى نيستند و مراد از تو كه ميزبان باشد طبيعة شخصيّه است.

(2) يعنى مهمانى را خاتمه داده از تنت بيرون رود و دم رفتن تو را دعا كند و شب بخير گويد چونكه مرگ شب است و زندگى روز پس به مدد صبوحى روز عمر خود را بلند كن يعنى مى كه خرد را مى ‏كاهد جان را مى ‏افزايد هم قوّت جان را ميفزايد و هم عمر را اما مشهور شده كه عمر را كم مى ‏كند و ميخوار در جوانى مى ‏ميرد پس فزونى كيف بجاى پر عمرى مى ‏شود چونكه قواى دماغ بجاى روغن چراغند اگر خيلى شعله‏ ور شوند زود تمام مى ‏شوند و چهار چيز آنها را شعله مى‏ دهد مى – فكر – غم – شادى و مى ‏شود مى را جزء شادى گرفت و افروزنده را سه شمرد.

عمر اگر خوش گذرد زندگى نوح كم است‏

ور به ناخوش گذرد يك نفسش بسيار است

***

نویسنده: عباس كيوان قزويني

رباعیات خیام