شماره مقاله419

127 . شب نيست كه عقل در تحيّر نشود

وز گريه كنار من پر از دُر نشود

پر مى ‏نشود كاسه سر از سودا

هر كاسه كه سرنگون بود پر نشود

چون شب كارهاى بدنى تعطيل مى ‏شود فكر بهتر بكار مى ‏آيد مانند خانه دو در كه يك درش بسته و در ديگر باز شود ،دو مصرع اول نفى نفى است كه اثبات مى ‏شود يعنى هر شب عقلم متحيّر و كنارم پر از اشك است.

اما مصرع سوم ظاهرش نفى است يعنى بسكه سوداء و خيالات بسر دارم مى نمى ‏خورم اگر هم اندكى بخورم صعود به مغز سرم نمى‏ كند زيرا سرم مانند كاسه وارونه است هرگز پر از مى نمى ‏شود .

و محتمل است كه آن هم نفى نفى باشد كه مى را به كسر ميم بخوانيم كه مي نشود است يعنى شبى نيست كه كاسه سرم از سوداء و خيالات پر نشود با آنكه كاسه سرنگون پر نمى‏ شود كاسه سرم با سرنگون بودن پر مى ‏شود.

***

نویسنده: عباس كيوان قزويني

رباعیات خیام