شماره مقاله439

صدقتُ ‏اللهَ فى عجــزى و ذُلّـى و فَوّضَتُ اليه ‏العقدَ والحلَّ

و ما اِخترتُ لِنفسى غيرَ ما اختار و سَلَّمتُ له اِن عــزّ او ذلّ‏[1]

و ما اِزدَدتُ اِذا ماشاءَ نقصى‏ و مارِدْتُ اذا ما قال لى وَلِ‏[2]

و ما شِئتُ اِذا مالَم يَشَاْءلى و ما اِستَنكَفتُ عمّا [3] مِنه اَقبلَ‏

فَلَسْتُ قادراً فى دفعِ ماشاءَ و لا فى رفعِ ماشاءَ و اَرسَلَ‏

اَخَذْتُ ماحَبانى و اِمتَنَعـتُ‏ اذا مالم يُرِدلى زادَاوَقَلّ‏

بِمَهـوِيّـاتِ نفسى قد كَفَرتُ‏ و امَنتُ بِما اَوحى‏ و اَنـزَلَ‏

اِذا ما كَبَّنى صِرتُ مُكِبّاً و اِن شال فعندى الخيل شَو كَلٌ‏[4]

«اِذا ما شالَنى «لَ بى» فالناسُ شوكلٌ»

رَجَوتُ ‏الفوزَ عنده بِاِنقِيادى لِما يُجرى عَلَىَّ من زَلازَل

اِلهى ضلّ فيك ‏العقلُ قدِماً فلمّا حَسَّ ذُلَ‏ النّفسِ اِندَلَ‏

هماره عجز و ذلّت ذاتى خودم را براستى با خدا در ميان نهادم و هر چه تذلّل نزدش نمودم راست بود كه ذاتم ذليل و عاجز است و به خدا واگذاردم همه كار را كه ببندد يا بگشايد به اراده خودش نه به خواست من ،و هرگز بر خود نپسنديدم جز آنچه او پسندد و تسليم شدم چه عزيزم بدارد نزد خلق و چه ذليلم ،همانكه ديدم نقص مرا خواسته من زيادتى نخواستم همانكه ديدم نمى ‏گذارد وارد آب شوم و مى ‏فرمايد برگرد برگشتم و وارد نشدم ،نخواستم چيزى را كه او برايم نخواست و هر چه از جانب او رو به من آورد بدم نيامد اباء نكردم به جان پذيرفتم ،گرفتم هر چه او عطا كرد و خوددارى كردم از آنچه او نخواست خواه عطايش كم بود و نخواسته ‏اش بسيار يا خودداريم كم بود يعنى به سختى يا زياد يعنى به خوشى به هر حال خوددارى كردم ،كافر شدم به هر چه دلم خواست و ايمان آوردم به هر چه او وحى كرد و بر پيمبرانش نازل نمود.

همانكه مرا بر زمين زد افتادم ذليلانه كه گويا افتاده ‏بودم همانكه بلندم كرد چنان سر بلند شدم كه مردم (اسب‏سواران) به نظرم رجّاله آمدند كه بايد غاشيه‏ ام را به دوش كشند در جلو موكبم بدوند.

اميدم به فوز عظيم و روسفيديم نزد او منحصر است به انقيادم و گردن نهادنم به هر چه او بر سرم آرد و مرا بلرزاند و زير و زَبَر كند .خدايا خردم از اول گمراه تو بود و تو را باور نمى ‏نمود همانكه ذلّت نفس را ديد كه از خود ندارم هر آنچه دارم تو را يافت و باور كرد به عزيزى و عطابخشى ،و دانست كه ذليل حق هستى ندارد ،حالا كه هست بايد هستى او را كسى داده باشد كه هستى و عزّت از خود داشته باشد.

[1]  . اعزز و اذلل

[2]  .اَعرِض و اَدبرِ و ارجع.

[3]  .عَمّا اَقبَل مِن جانبه الىّ من خيرٍ او شرٍّ .

[4]  .رجّالة يعنى پياده ‏ها.

نویسنده: عباس كيوان قزويني

رباعیات خیام