شماره مقاله 456

.  67من هيچ ندانم كه مرا آنكه سرشت

از اهل بهشت كرد يا دوزخ زشت

(كرد اهل بهشت خوب) (بود اهل بهشت خوب)

قوتى و بتى و باده بر لبِ كشت

اين هر سه مرا نقد و تو را نسيه بهشت

يك كلمه است تقديم صفت بر موصوف است يعنى بهشتِ نسيه يا آنكه قيدِ تو را است و مفعول مطلق نوعيست براى فعل مقدّر كه تو را به آن متعلق است و آن خبر مبتدائست كه لفظ بهشت باشد و اين معنى بهتر است زيرا معادل مرا نقد مى ‏شود كه نقد هم مفعول مطلق نوعيست براى متعلق مقدر مرا ،يعنى اين سه مالِ من بطور نقد و بهشت مالِ تو بطور نسيه ،و بنابر اوّل معنى اينست كه اين سه نقد مال من و بهشت نسيه مال تو كه نقد صفت سه مى ‏شود.

چونكه هر چه سرشته شده ‏ام بر تغييرش قادر نيستم پس خوشى مقدور حاضرم را چرا به اختيار از دست دهم بى ‏نتيجه كه اگر در واقع دوزخى باشم هم به دوزخ رفته‏ ام و هم ناكام دنيا شده‏ ام و اگر بهشتى باشم اين كامرانىِ دنيا مانع نمى‏ شود و اگر در واقع منافى و مانعست مقدور من نخواهد شد ،همين مقدور شدن دليل منافى نبودنست .

***

نویسنده: عباس كيوان قزويني

رباعیات خیام