شماره مقاله739

علماى معرفت الروح تجربتى براى هر فردى شعورى قائلند و خدا را شعور كل مى‏ دانند. اينك عقيده شيخ اشراق را جهت مزيد استحضار خوانندگان از كتاب معروف وى مُسَمى‏ به حكمت الاشراق ذكر مى‏ كند.

[به عقيده اين بى‏مقدار شيخ، پيرو مكتب مانويت بود و كتابش مشحون از آراء مانى در باب مسائل روحى و سلوك است و محمد شريف نظام ‏الدين احمد بن الهروى به ترجمه و شرح آن پرداخت و آن را انواريه ناميد كه با همت آقاى حسين ضيائى منتشر گرديد و بهتر از ديگر تراجم و شروح از عهده بر آمد:  چ‏].

در صفحه 20 نوشته شده است: نور عين ظهور است چه اگر ظهور صفت زائد بر ذات نور باشد لازم مى ‏آيد كه نور فى حد ذاته جلى و ظاهر نباشد و مظهر اوامر ديگر باشد كه او فى حد ذاته ظاهر باشد و لازم مى‏آيد كه غير از نور شيئى ديگر اجلى از نور بوده باشد و اين ظاهر البطلان است و ظهور مانند وجوب و امكان و وحدت و كثرت و امثال از صفات عقليه است كه در خارج غير از نور نيست چنانچه وجوب غير واجب نيست.

در صفحه 30 گفته‏اند: هيچ چيز بعيدتر و قريب  ‏تر از نورالانوار نيست نسبت به ما زيرا كه هيچ چيز بزرگ‏تر و روشن‏تر از او نيست اما قرب او از جهت قلت ظهور و قوت نور اوست.

در صفحه 31 بيان كرده است: حضرت نورالانوار عز شانه اقرب است از جميع اشياء نسبت به ما پس او اولى باشد در هر ذات.

تأثير و ظهور هر يك از عقول به قدر بُعد اوست از عالم عناصر، پس تأثير و ظهور عقل اول بيشتر باشداز تأثير و ظهور عقل دوم.

عقول و نفوس آنكه نورانيت او بيشتر است قرب او به حضرت نورالانوار بيشتر است. مراد از كثرت نورانيت كثرت علم به معلومات و تجرد از جسمانيات است زيرا كه در عقول به اعتبار احاطه به معلومات و تجرد از جسمانيات مراتب مراتبات بسيار است.

چنانچه در عالم محسوس نورى كه به جرم شمس قريب‏تر است بيشتر و غليظتر است از نورى كه از جرم او دور است. هم چنين در مقام عقل نور مجردى كه به نورالانوار اقرب است نور و ظهور او بيشتر است از نورى كه از وى ابعد است چه نورالانوار شمس عالم عقل است ليكن قرب و بعد عالم حس، مكانى است و از عالم عقل معنوى و عقلى.

کتاب اسپری تیسم

نورالدین چهاردهی