مقاله شماره 88

هر چه جستجو كردم به مطلبى درباره سلسله شطارى برخورد نكردم و با مریدى یا شیخى از این سلسله ملاقات دست نداد تا در اثر تفضل الهى به كتاب خطى برخورد كردم .

در اول این رساله نوشته شده بود :تصنیف حضرت مرشدالسالكین على طریق الحق و الدین الهادى الى صراط مستقیم شیخ وحیدالدین شطارى قدس ‏اللّه سره بسم ‏اللّه الرحمن الرحیم، الحمدللّه رب العالمین و الصلوة و السلام على رسوله محمد و آله اجمعین .

اذكار و نشست سلسله شطاری

بعد مصنف به شرح روش سلوك شطارى پرداخته و چنین فرماید :اول اشتغال به اسم ذات (كه كلمه اللّه مى‏باشد) بپردازد و اسم ذات را به رنگ نقش به زر یا نقره بر دل صنوبرى تصور كند (یعنى یك صفحه طلا یا نقره كه كلمه اللّه در آن منقوش باشد با قلم خیال بر روى صفحه دل چسبانده و چشمان را ببندد و به آن نقش خیره گردد پسندیده‏تر است) و چیز دیگر به تصور وى در نیاید تا زمانى كه هیكل سالك نقش آن اسم گیرد و در اثر ممارست عین اسم گردد بلكه عین مسماى آن اسم شود !

یكى دیگر از طرق سلوك تمرین با آئینه است .سالك در مكانى خلوت گزیند و مربع نشیند (مربع آن است كه پنجه پاى راست بر زانوى چپ قرار دهد و پنجه پاى چپ بر زانوى راست قرار گیرد) و آئینه محاذى چهره وى باشد كه نه چشم به پائین نگاه كند نه سر را به بالا بنگرد بلكه به راحتى خود را در آئینه ببیند و آئینه به منزله صورت فكریه است .

و بر عكس خود در آئینه با دقت و امعان نظر ناظر باشد (آنچنان كه گوئى فرد دیگرى را مشاهده مى ‏كند) .

حركت و سكون عكس از صاحب عكس است ،لذا حركت و سكون هر انسانى منشعب از روح وى مى‏باشد و روح محرك اصلى و واقعى است و آنقدر توجه كند كه خود را از یاد برده باشد زیرا حركت و سكون از روح نیز از رب الارباب باشد (این معانى را مطمح نظر قرار دهد .

یكى دیگر از ارباب و صاحب‏نظران این سلسله گوید كه اشتغال به ذكر بدین نهج باشد كه سالك حروف «ح ا ظ ر» را كه جمله «حاضر باشد» و نیز «ن ا ظ ر» را كه كلمه «ناظر باشد» و «م ع» را كه «مع» باشد و نیز عبارت «اللّه ناظرى» را بر زبان جارى سازد و یا در دل گوید (كه نوعى از ذكر انفسى باشد« و یا به زبان گفته و با چشم به شش جهت نگران و ناظر باشد (عرفاى بزرگ و فلاسفه هر چیزى از اشیاء عالم هستى را شش جهت قائل باشند) به حكم آیه مباركه (فاینما تولوا فثم وجه اللّه) و معنى این آیه را در نظر گیرد و در اقدام به آئینه اسم ذات (اللّه) را به دستور پیر طریقت انجام دهد .

كلیه اذكار سه قسمند :اول اورادى به زبان گوید .دوم انفسى و سوم خفى است .

توضیحاً بیان مى‏دارد مطالب را بیشتر با شرح نوشته تا خواننده ارجمند به كنه مطالب پى برد.

صاحب طرائق در جلد دوم نوشته است كه سلسله شطاریه از طیفوریه و بعضى شعبه‏اى بنام شطاریه طبیه گیلیه خوانند و برخى شعبه ‏اى بنام عشقیه نامند.

بعضى از صوفیه در ابتداء سلوك ،عكس مرشد را مقابل خود قرار داده و ضمن اجراى ذكر خفى ،بدان عكس به حال استغراق بنگرند و این عمل را صورت فكریه گویند

کتاب سلسله های صوفیه

اثر نورالدین چهاردهی